เครดิตภาพ: http://www.tekkacheemukkhor.com/Festival_kongTek.php

เพื่อน ๆ ทราบหรือไม่คะว่าลำดับขั้นตอนและการปฏิบัติในการประกอบพิธีกงเต๊กนั้นมีรายละเอียดที่ค่อนข้างเยอะและซับซ้อนมากมายค่ะ โดยพิธีกงเต๊กแทบจะทุกขั้นตอนจะซ่อนความหมายแทบทุกอณูเลยทีเดียวค่ะ นอกจากนี้รายละเอียดของพิธียังมีความแตกต่างกันไปตามประเพณีของแต่ละพื้นที่อีกด้วย วันนี้เลอหรีดจะมาอธิบายถึงลำดับและขั้นตอนการปฏิบัติในการประกอบพิธีนี้กันค่ะ ถ้าพร้อมแล้ว…ก็เริ่มกันเลย

ช่วงก่อนเริ่มพิธี

ขั้นตอนแรกของลำดับขั้นตอนและการปฏิบัติในการประกอบพิธีกงเต๊กนั้นก็คือ “ช่วงเตรียมของกงเต๊ก” ค่ะ ซึ่งในขั้นตอนนี้พระจีนจะเป็นผู้เขียน “ใบส่งของ” ที่มีลักษณะคล้ายกับการเขียนจ่าหน้าซองจดหมาย เพื่อให้ทราบว่าผู้ส่งของและผู้รับของคือใคร โดยในกระดาษที่บอกชื่อทั้งผู้รับและผู้ส่งจะต้องปิดบนของกงเต๊กทุกชิ้นและลูกหลานจะต้องนำเสื้อผ้าที่ผู้ล่วงลับชอบมากที่สุดและมั่นใจว่าผู้ล่วงลับจำลายผ้าได้อย่างแน่นอนมาตัดให้เป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อยแล้วนำไปแปะติดกับของทุกชิ้น เพื่อให้ผู้ล่วงลับทราบว่ากองของกงเต๊กที่เผาไปเหล่านี้เป็นของท่านและป้องกันไม่ให้วิญญาณดวงอื่นมาหยิบของผิดกองเช่นกันค่ะ เมื่อเตรียมของเสร็จแล้ว พระจีนจะนั่งประจำที่ก่อนเริ่มพิธีสวดมนต์ ลูกหลานที่แต่งกายประกอบพิธีกงเต๊กจะมานั่งประจำที่พระพุทธ โดยลูกชายจะนั่งหน้าสุดแล้วตามด้วยลูกสะใภ้และลูกสาวในแถวที่สอง ส่วนแถวท้ายสุดก็จะเป็นลูกเขย หลาน และเหลนค่ะ ส่วนเบื้องหน้าของลูกชายจะมีม้ากงเต๊กตั้งวางอยู่

เครดิตภาพ: https://www.รับถ่ายภาพ.net/งานศพวัดไผ่เงิน/

ช่วงประกอบพิธี

หลังจากเตรียมของกงเต๊กเสร็จเรียบร้อยแล้วก็เข้าสู่ขั้นตอน “ช่วงประกอบพิธี” ของลำดับขั้นตอนและการปฏิบัติในการประกอบพิธีกงเต๊กกันค่ะ ซึ่งในช่วงประกอบพิธีนี้จะมีรายละเอียดการปฏิบัติในแต่ละขั้นตอนมากมายและค่อนข้างซับซ้อนพอสมควร เนื่องจากมีเรื่องของความเชื่อและความหมายเข้ามาเกี่ยวข้องค่ะ โดยช่วงประกอบพิธีมีลำดับขั้นตอนดังนี้คือ

1. ทำพิธีสวดเปิดมณฑลสถาน ด้วยการสวดอัญเชิญพระพุทธเจ้าและพระโพธิสัตว์มาเป็นองค์ประธาน ณ พุทธสภาที่แทนด้วยฉากผ้าปักสีแดง เพื่อให้พิธีมีความศักดิ์สิทธิ์และความสิริมงคล

2. ส่งสารไปยังยมโลกด้วยม้ากงเต๊กและนกกงเต๊ก โดยแจ้งข่าวการเสียชีวิตของผู้ล่วงลับไปยังสวรรค์และปรโลก เพื่อบอกกล่าวและขอเปิดทางให้ดวงวิญญาณของผู้ล่วงลับเดินทางได้อย่างสะดวกค่ะ

3. ทำพิธีชำระดวงวิญญาณ ด้วยการสวดอัญเชิญดวงวิญญาณของผู้ล่วงลับมาสถิตที่โคมวิญญาณ ซึ่งได้แขวนเสื้อผ้าของผู้เสียชีวิตเอาไว้ แล้วอัญเชิญให้อาบน้ำชำระดวงจิตในห้องน้ำกงเต๊กที่มีอ่างขาวใส่น้ำสะอาดและผ้าขนหนูสีขาว เพื่อให้ดวงวิญญาณของผู้ล่วงลับมีความพร้อมสำหรับฟังธรรม และรับของที่ลูกหลานเตรียมไว้ให้ ณ ปะรำพิธี ซึ่งเป็นฉากผ้าปักสีน้ำเงินค่ะ สำหรับความหมายของพิธีการชำระดวงวิญญาณนั้นสื่อถึงการชำระอกุศลกรรมของผู้ล่วงลับที่อาจเผลอกระทำไว้ทั้งแบบตั้งใจและแบบไม่ตั้งใจในขณะที่ยังมีชีวิตอยู่ค่ะ

4. เมื่อคนในครอบครัวเสียชีวิต ต้องจุดธูปแจ้งข่าวการเสียชีวิตของผู้ล่วงลับให้บรรพบุรุษรับทราบก่อน จากนั้นจึงจัดเตรียมอาหารและของไหว้ต่าง ๆ ไว้รอรับบรรพบุรุษที่มาเป็นพี่เลี้ยงในการเดินทางค่ะ ซึ่งขั้นตอนของพิธีไหว้บรรพบุรุษนี้ถือเป็นการสอนให้ลูกหลานเคารพและกตัญญูรู้คุณต่อบรรพบุรุษค่ะ

5. ทำพิธีบูชาพระเจดีย์ พระสงฆ์จะสวดมนต์นำดวงวิญญาณของผู้ล่วงลับเดินเวียนประทักษิณรอบพระเจดีย์ แต่หากผู้ล่วงลับเป็นผู้หญิงให้ใช้สระอโนดาตหรือสระบัวแทน เพื่อเป็นการแสดงความเคารพบูชาพระเจดีย์และพระพุทธองค์ ซึ่งในทางพระพุทธศาสนาถือว่าพระเจดีย์เป็นสังเวชนียสถานหรือตัวแทนของพระพุทธเจ้าที่เราควรกราบไหว้บูชานั่นเองค่ะ สำหรับความหมายของการทำพิธีบูชาพระเจดีย์นั้นก็คือเป็นเครื่องเตือนใจให้พุทธศาสนิกชนรำลึกถึงคุณงามความดีของพระศาสดาที่มีต่อเหล่าสรรพสัตว์และรำลึกถึงพระคุณของพระรัตนตรัย เพื่อช่วยให้เจริญสติได้ง่ายขึ้นและเจริญรอยตามพระพุทธองค์ค่ะ

6. ทำพิธีเดินข้ามสะพานกงเต๊ก การเดินข้ามสะพานกงเต๊กนี้เป็นสัญลักษณ์แทนการเดินทางของดวงวิญญาณผู้ล่วงลับจากภพหนึ่งไปสู่อีกภพหนึ่งค่ะ ซึ่งพระสงฆ์จีนจะพาดวงวิญญาณของผู้ล่วงลับมายังเขตแดนสวรรค์โดยมีลูกหลานมาส่ง และเมื่อส่งเสร็จก็จะเดินข้ามสะพานกลับค่ะ ทั้งนี้ในระหว่างที่ข้ามสะพานทุกครั้ง ลูกหลานจะต้องโยนเหรียญสตางค์ลงในอ่างน้ำค่ะ สำหรับสิ่งที่ควรระวังในพิธีนี้ก็คือ หากลูกหลานผู้หญิงคนไหนที่มีประจำเดือนล่ะก็…ห้ามเดินข้ามสะพานโดยเด็ดขาด แต่ให้เดินอยู่ด้านข้างสะพานแทน

7. หลังจากข้ามสะพานกงเต๊กเสร็จก็จะเป็นพิธีสวดส่งเทพ ส่งวิญญาณ และถวายเครื่องกระดาษค่ะ ซึ่งการถวายเครื่องกระดาษนี้จะเป็นการเผากระดาษเงิน กระดาษทองให้แก่ผู้ล่วงลับ รวมไปถึงของกงเต๊กต่าง ๆ ทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นบ้านพร้อมที่ดิน เฟอร์นิเจอร์ต่าง ๆ เงินทอง คนรับใช้ เพื่อเป็นการแสดงความเคารพและความกตัญญูต่อผู้ล่วงลับค่ะ โดยอาจจะเผาหลังจากทำพิธีกงเต๊กเสร็จ หรือจะเผาในวันรุ่งขึ้นไปพร้อมกับพิธีฌาปนกิจหรือการเดินทางไปฝังศพที่ฮวงซุ้ยก็ได้เช่นกันค่ะ เป็นอันเสร็จสิ้นพิธีกงเต๊ก

เห็นไหมล่ะคะว่าลำดับขั้นตอนและการปฏิบัติในการประกอบพิธีกงเต๊กแต่ละขั้นตอนล้วนแล้วแต่มีรายละเอียดที่ซับซ้อนและซ่อนความหมายของแต่ละพิธีอยู่แทบทุกอณูเลยทีเดียวค่ะ เมื่อเพื่อน ๆ ทราบถึงลำดับขั้นตอนและการปฏิบัติที่ถูกต้องของพิธีดังกล่าวกันไปแล้ว ครั้งหน้าเลอหรีดจะมาให้ความรู้ในหัวข้อถัดไปกันต่อนะคะ